W świecie ubezpieczeń rolniczych istnieje zjawisko, które od lat podkopuje zaufanie rolników do towarzystw ubezpieczeniowych – zaniżanie odszkodowań. Choć wiele osób o nim słyszało, niewielu rolników zdaje sobie sprawę, że padło jego ofiarą. Wynika to z braku dostępu do rzetelnej wiedzy, obaw przed formalnościami, a także przekonania, że walka z ubezpieczycielem wiąże się z dużymi kosztami lub ryzykiem podwyższenia składki w przyszłości.

W praktyce wygląda to tak: po zgłoszeniu szkody, np. po gradobiciu, wichurze, huraganie czy pożarze, ubezpieczyciel wysyła swojego rzeczoznawcę. Ten przygotowuje kosztorys naprawy lub odbudowy zniszczonego budynku, maszyn czy innych elementów gospodarstwa. Problem w tym, że w wielu przypadkach kosztorys ten jest zaniżony – brakuje w nim niektórych pozycji, ceny materiałów są zaniżone, a robocizna wyceniona poniżej rynkowych stawek. Efekt? Rolnik dostaje odszkodowanie, które nie wystarcza nawet na połowę realnych kosztów naprawy.

Na czym polega zaniżenie odszkodowania w szkodach rolniczych?

Zaniżenie odszkodowania polega na tym, że ubezpieczyciel wypłaca poszkodowanemu kwotę niższą, niż faktycznie należy się zgodnie z umową ubezpieczenia i rzeczywistymi kosztami naprawy lub odtworzenia mienia. Może ono przyjmować różne formy:

1. Zaniżone ceny materiałów budowlanych – w kosztorysie stosowane są stawki sprzed kilku lat lub ceny z hurtowni, do których rolnik nie ma dostępu.
2. Pomijanie niektórych prac – w kalkulacji brakuje pozycji takich jak rozbiórka uszkodzonych elementów, zabezpieczenie terenu czy dodatkowe roboty konieczne do przywrócenia pełnej funkcjonalności budynku.
3. Zaniżone stawki robocizny – rzeczoznawcy często stosują minimalne stawki, nieadekwatne do realiów rynku lokalnego.
4. Nieuznawanie części uszkodzeń – np. gdy wichura zerwała dach, a woda zniszczyła konstrukcję stropu, ubezpieczyciel może twierdzić, że strop nie ucierpiał, bo „nie widać tego na pierwszy rzut oka”.
5. Ograniczenie zakresu odpowiedzialności – powoływanie się na wyłączenia w OWU (Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia), nawet jeśli nie mają one zastosowania w danym przypadku.

Przykład z praktyki – zaniżenie po wichurze

Pan Jan, rolnik z województwa kujawsko-pomorskiego, zgłosił szkodę po potężnej wichurze, która zerwała dach z jego stodoły. Ubezpieczyciel wysłał rzeczoznawcę, który przygotował kosztorys opiewający na 38 000 zł. Na pierwszy rzut oka kwota wydawała się niemała. Jednak Pan Jan postanowił zweryfikować kosztorys.

Po konsultacji z niezależnym rzeczoznawcą okazało się, że:

• ceny materiałów użytych w kalkulacji były nawet o 35% niższe niż aktualne ceny rynkowe,
• w kosztorysie brakowało pozycji związanych z rozbiórką pozostałości starego dachu,
• stawki robocizny były zaniżone do poziomu 20 zł/h, podczas gdy w regionie realne stawki wynosiły ok. 50–60 zł/h,
• nie uwzględniono konieczności wykonania wzmocnień konstrukcji po nawałnicy.

Po odwołaniu i przedstawieniu rzetelnego kosztorysu, odszkodowanie wzrosło z 38 000 zł do 64 500 zł – czyli o ponad 70% w stosunku do pierwotnej kwoty.

Ten przykład nie jest odosobniony. W praktyce różnice między pierwszą propozycją ubezpieczyciela a rzeczywistymi kosztami naprawy sięgają często kilkudziesięciu procent.

Dlaczego rolnicy nie walczą o swoje?

• Brak wiedzy – wielu rolników wierzy, że kosztorys ubezpieczyciela jest „ostateczny” i nie podlega zmianom.
• Obawy przed kosztami – panuje przekonanie, że odwołanie się wymaga opłacenia drogiego prawnika lub rzeczoznawcy.
• Lęk przed podwyżką składki – wielu ubezpieczonych obawia się, że walka o wyższe odszkodowanie spowoduje, że w kolejnym roku zapłacą wyższą składkę. W praktyce w przypadku ubezpieczeń rolnych i budynków gospodarczych, zwyżki są stosowane rzadko lub wcale.
• Presja czasu – odbudowa gospodarstwa po katastrofie wymaga szybkich działań, a walka z ubezpieczycielem może wydawać się zbyt czasochłonna.

Co można zrobić, aby uniknąć zaniżenia?

1. Dokładna dokumentacja szkody – zdjęcia, filmy, protokoły z oględzin.
2. Weryfikacja kosztorysu – najlepiej przez niezależnego eksperta lub kancelarię specjalizującą się w odszkodowaniach rolniczych.
3. Korzystanie z prawa do odwołania – każdy ubezpieczony może odwołać się od decyzji i żądać ponownej kalkulacji.
4. Konsultacja z kancelarią odszkodowawczą – w wielu przypadkach kancelarie działają na zasadzie prowizji od wywalczonej kwoty, więc rolnik nie ponosi kosztów na starcie.

‍